Narodowy Bank Polski, w skrócie nazywany NBP, powstał w 1945 roku. Zastąpił w tamtym czasie Bank Polski S.A. Od samego początku działalności, pełnił on rolę banku emisyjnego, jednak z czasem nabył inne funkcje charakterystyczne dla banków centralnych.
Główne funkcje Narodowego Banku Polskiego to:
- Bank banków – wpływa m.in. na wielkość rezerw obowiązkowych w innych bankach komercyjnych
- Bank państwa – m.in. zajmuje się obsługą budżetu państwa
- Bank emisyjny – NBP jest jedynym bankiem posiadającym prawo emisji pieniądza w Polsce
NBP posiada swój własny podział organizacyjny. Jego głównymi organami są – Prezes NBP, Zarząd NBP oraz Rada Polityki Pieniężnej. Dany organ prowadzi działania w ramach swoich kompetencji. Prezes NBP jest aklamowany przez Sejm, a jego kandydaturę wysuwa Prezydent RP. Kadencja Prezesa Narodowego Banku Polskiego trwa 6 lat. W kompetencjach Prezesa NBP leży: stanie na czele Rady Polityki Pieniężnej, przewodzenie Zarządowi NBP oraz Komisji Nadzoru Bankowego.
Rada Polityki Pieniężnej, która jest jednym z najważniejszych organów Narodowego Banku Polskiego, zajmuje się utrzymywaniem stabilności cen w naszym kraju. RPP składa się z 9 członków oraz Prezesa NBP. Sejm lub rząd nie posiada możliwości bezpośredniego wpływania na decyzje RPP, dlatego organ ten posiada autonomię. Jednak członkowie RPP są powoływanie przez Prezydenta RP, Sejm oraz Senat. Kadencja RPP trwa taki sam okres jak kadencja Prezesa NBP – 6 lat. Jak już było wspomniane, głównym zadaniem RPP jest utrzymanie stabilności cen w Polsce.
Głównymi narzędziami, jakimi dysponuje RPP są:
- stopy procentowe – NBP określa wysokość stóp
- operacje otwartego rynku
- rezerwy obowiązkowe – wpływa na poziom rezerw obowiązkowych banków komercyjnych
- rezerwy dewizowe – zarządza rezerwami dewizowymi
Oprócz Prezesa NBP oraz Rady Polityki Pieniężnej, wyróżniamy także Zarząd NBP. W skład Zarządu wchodzą: Prezes oraz do maksymalnie 8 członków. Zarząd pełni przede wszystkim funkcje nadzorcze. Obecny skład Zarządu:
- Marek Belka – Prezes NBP
- Piotr Wiesiołek – I wiceprezes
- Witold Koziński – II wiceprezes
- Eugeniusz Gatnar
- Andrzej Raczko
- Jakub Skiba
- Zdzisław Sokal
- Małgorzata Zaleska